Zelfs als de Europese Commissie dit jaar nog een voorstel voor Europese wetgeving voor maatschappelijk verantwoord ondernemen presenteert, dan duurt het minimaal tot 2027 tot deze wetgeving in werking treedt. Uit een analyse van tien EU-Richtlijnen en -Verordeningen die direct impact hebben op het bedrijfsleven blijkt dat Europese wetgevingsprocessen gemiddeld bijna vijf jaar duren, met uitschieters tot zeven jaar. Het MVO Platform roept de Tweede Kamer en het kabinet op om niet alleen de Europese besluitvorming af te wachten, maar ook alvast aan de slag te gaan met nationale wetgeving.
Foto: PixabayOp dit moment is het voorstel van de Europese Commissie voor Europese wetgeving voor verantwoord ondernemen, dat aanvankelijk beloofd was voor het eerste kwartaal van 2021, al meerdere malen vertraagd. De concept-wetgeving wordt nu in december 2021 verwacht, maar ook dit is nog onzeker. Het Nederlandse kabinet wil de voorstellen van de Europese Commissie afwachten en zelf vooralsnog geen actie ondernemen. Daarmee gaat veel kostbare tijd verloren.
Invoering Europese wetgeving duurt vier tot zeven jaar
Als het voorstel van de Europese Commissie is gepubliceerd, dan laat de uiteindelijke invoering van wetgeving nog zo’n vier tot zeven jaar op zich wachten. Dat blijkt uit een analyse door het MVO Platform van tien Europese Richtlijnen en Verordeningen die direct impact hadden op het bedrijfsleven en tussen 2013 en 2021 in werking traden. Gemiddeld duurde het na publicatie van een Commissievoorstel vier jaar en zeven maanden tot de daadwerkelijke inwerkingtreding. Waar de inwerkingtreding van het verbod op wegwerpplastic ruim drie jaar duurde, liep dit bij de Conflictmineralenverordening zelfs op tot bijna zeven jaar. Deze cijfers sluiten aan bij statistieken van het Europees Parlement In de periode 2014-2019 had een voorstel van de Europese Commissie gemiddeld ruim 20 maanden nodig om door het Parlement en de Raad te komen. Bij voorstellen die na de eerste lezing werden goedgekeurd bedroeg dit gemiddeld 18 maanden, voor voorstellen waarbij een tweede lezing door Parlement en/of Raad nodig was, liep dit op tot 40 maanden (bijna 3,5 jaar!) (bron: Europees Parlement, 2019, p. 9). over de gemiddelde doorlooptijden van wetgevingsprocessen.
Het Europese wetgevingsproces is complex en kent veel verschillende spelers. Nadat een Commissievoorstel is gepubliceerd dienen het Europees Parlement en de Europese Raad eerst afzonderlijk hun posities te bepalen over het voorstel. Daarna moeten zij in een dialoog met elkaar, of in een triloog met ook de Commissie erbij, tot een compromis komen over de uiteindelijke tekst van de Richtlijn of Verordening. Het onderhandelingsresultaat moet vervolgens worden goedgekeurd door de Raad en het Europees Parlement. Als dat is gebeurd dienen de EU-lidstaten het voorstel om te zetten in nationale wetgeving, waarvoor meestal twee jaar staat.
Gezien de felle tegenlobby van het bedrijfsleven en de nu al moeilijke besluitvorming binnen de Europese Commissie is het absoluut niet ondenkbaar dat een tweede lezing nodig zal zijn voor het aanstaande Commissievoorstel over verantwoord ondernemen. Het Europese wetgevingsproces zou dan, inclusief omzetting in nationale wetgeving, zeker 5,5 jaar kunnen duren.
| EU-Richtlijn/-Verordening | Tijd van Commissievoorstel tot invoering |
| Conflictmineralenverordening (2017/821) | 6 jaar en 10 maanden |
| Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) (2016/679) | 6 jaar en 4 maanden |
| Richtlijn over auteursrecht in de Digitale Interne Markt (2019/790) | 4 jaar en 9 maanden |
| Richtlijn Niet-financiële rapportage (2014/95) | 4 jaar en 9 maanden |
| Europese Aanbestedingsrichtlijn (2014/24) | 4 jaar en 7 maanden |
| Houtverordening (995/2010) | 4 jaar en 5 maanden |
| Herziene Richtlijn anti-witwassen en terrorismefinanciering (2018/843) | 3 jaar en 10 maanden |
| Richtlijn over schone voertuigen (2019/1161) | 3 jaar en 10 maanden |
| Richtlijn over oneerlijke handelspraktijken (2019/633) | 3 jaar en 7 maanden |
| Richtlijn over verbod op wegwerpplastic (2019/904) | 3 jaar en 2 maanden |
| Gemiddelde invoertijd | 4 jaar en 7 maanden |
Europese wetgeving niet eerder dan 2027 of 2028
Op basis van deze cijfers en de op dit moment verwachte publicatiedatum van het Commissievoorstel lijkt invoering van Europese wetgeving voor verantwoord ondernemen op zijn vroegst haalbaar in 2027 of 2028. In een ambitieus scenario komt de Europese Commissie haar beloftes over de publicatie van een wetgevend voorstel nu wel na en loopt het voorstel geen al te grote vertraging op in de Raad én het Parlement. De volledige behandeling van het voorstel, inclusief omzetting in nationale wetgeving van de EU-lidstaten, duurt dan zo’n vijf jaar: vanaf 2027 zouden dan wettelijke regels voor verantwoord ondernemen gaan gelden. In een trager scenario, waarbij meer tijd nodig is bij de Commissie, het Parlement en/of de Raad, zou het proces zes jaar duren en vindt invoering naar schatting pas in 2028 plaats.
| Stap | Ambitieus scenario | Trager scenario |
| Verwachte publicatie Commissievoorstel | December 2021 | Begin 2022 |
| Definitieve goedkeuring door Parlement en Raad | Voorjaar 2024 (28 maanden) |
Medio 2025 (40 maanden) |
| Goedkeuring uitvoeringswetten in EU-lidstaten | Medio 2026 (2 jaar) |
Medio 2027 (2 jaar) |
| Inwerkingtreding in lidstaten | 2027 | 2028 |
| Totale doorlooptijd | +/- 5 jaar | +/- 6 jaar |
In mei 2019 stemde de Eerste Kamer in met de Wet Zorgplicht Kinderarbeid, maar het kabinet heeft aangegeven deze wet niet te willen invoeren en liever op de Europese Commissie te wachten. In dat geval zouden bedrijven op zijn vroegst pas acht jaar na aanname van de Wet Zorgplicht Kinderarbeid ook daadwerkelijk wettelijk worden verplicht tot verantwoord ondernemen. Het MVO Platform roept het kabinet op om niet langer te treuzelen en ook zelf werk te maken van wetgeving voor duurzaam en verantwoord ondernemen.
Klik hier voor het overzicht van de tijdslijnen van de tien EU-Richtlijnen en -Verordeningen.
